Περί πολιτισμού ….

Με αφορμή πρόσφατη εκδήλωση που έγινε για μία ελληνική ταινία παρουσία της σκηνοθέτιδας (“Ώρες κοινής ησυχίας” της κας Ευαγγελάκου), θα ήθελα να εκφράσω κάποιες σκέψεις:

1) Είδα ανθρώπους που δεν παρακολουθούν σινεμά, τουλάχιστον συστηματικά, να προσέρχονται να δουν μία ταινία, αλλά αύριο θα είναι πάλι απόντες από κάποια άλλη αξιόλογη ταινία.

2) Η κριτική ήταν σχολικού επιπέδου, κάτι που φανερώνει την παντελή έλλειψη παιδείας, ιδιαίτερα κινηματογραφικής, που έχουμε όλοι μας (απλώς κάποιοι αρνούνται να το παραδεχτούν).

3) Αξία έχει ο διάλογος (ο αυθόρμητος, βέβαια) και η ανταλλαγή απόψεων, όποιες κι αν είναι αυτές, γιατί δείχνουν τουλάχιστον έναν προβληματισμό. Αξία δεν έχει η επίδειξη γνώσεων.

4) Η κορυφαία στιγμή ήταν όταν εκπαιδευτικός μίλησε για «ελληνοχριστιανικά ιδεώδη» για τα οποία δεν υπήρχαν καν αναφορές στην ταινία, και τότε κατάλαβα τι ακούν τα παιδιά σήμερα στα σχολεία. Ντράπηκα ξανά για την πόλη μου και για εμάς που ζούμε σ' αυτήν. Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι εδώ απαγορεύτηκε η ταινία “Κώδικας ντα Βίντσι”. Αυτό θα έπρεπε ίσως να αναγράφεται στην είσοδο της πόλης, ώστε ο επισκέπτης σκηνοθέτης να έχει κατά νου ότι εδώ που έρχεται, ίσως κάποια στιγμή απαγορευτεί και η δική του ταινία, αν δεν συμφωνεί με τις ιδέες των «καθοδηγητών» του νομού.

Όσον αφορά την ίδια την κινηματογραφική δημιουργία, θα ήθελα να επισημάνω ότι είναι ευχάριστο οι ταινίες να ασχολούνται με προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και όχι κάποιας άλλης, κάπου αλλού. Η ταινία ήταν φυσική και οι ερμηνείες πολύ καλές (όχι κάτι αυτονόητο με τις ελληνικές ταινίες, στις οποίες νιώθεις πολλές φορές ότι παρακολουθείς σχολική παράσταση). Μην ξεχνάμε ότι πάρα πολλά ελληνικά φιλμ ήταν και είναι κακές αντιγραφές σεναρίων, προτύπων και τεχνοτροπιών ξένων ταινιών, με αποτέλεσμα να υποτιμάται η νοημοσύνη του θεατή, λες και δεν πρόκειται να το καταλάβει. Ίσως μερικές φορές μάλιστα οι θεατές να αντιλαμβάνονται πιο καλά και από τον ίδιο το σκηνοθέτη αυτές τις προσπάθειες. Προς το παρόν δεν έχουμε τη δυνατότητα να είμαστε διεθνώς παρόντες και ανταγωνιστικοί κινηματογραφικά, και ένας από τους λόγους ίσως είναι η αδυναμία ανάδειξης των προβλημάτων μας προς τα έξω με σύγχρονο και ελκυστικό τρόπο. Μην ξεχνάμε ότι διάσημοι σκηνοθέτες επιβλήθηκαν ασχολούμενοι με προβλήματα της δικής τους κοινωνίας (π.χ. Κεν Λόουτς). Γιατί, τελικά, αν σκάψει κανείς κάτω από την επιφάνεια, κοινή είναι η μοίρα των ανθρώπων, και παραλλαγές των ίδιων προβλημάτων υπάρχουν παντού. Θετική η παρουσία χιούμορ στην ταινία, γιατί και διατηρεί το ενδιαφέρον και προσθέτει στοιχεία στους χαρακτήρες και κάνει ανεκτές κάποιες δύσκολες καταστάσεις. Θεωρώ ότι όλες εκείνες οι ταινίες όπως αυτή της κας Ευαγγελάκου αλλά και άλλων δημιουργών (Παναγιωτόπουλου, Γραμματικού, Γιάνναρη κ.ά.) που δεν στοχεύουν σε εντυπωσιασμούς, αλλά στην ανάδειξη των καθημερινών ανθρώπων, εκείνων που ζουν με εμάς, δίπλα μας, ή λίγο πιο πέρα, θα οδηγήσουν ίσως κάποιους να σκεφτούν για τα προβλήματα αυτής της κοινωνίας που περνάει μία βαθύτατη κρίση αξιών. Η διαφορά της ελληνικής κοινωνίας από κάποιες πιο προηγμένες είναι ακριβώς αυτή. Οι προηγμένες κοινωνίες θέτουν τα προβλήματα, τα συζητούν και προσπαθούν να βρουν λύσεις, άσχετα αν το καταφέρνουν πάντα. Οι υπανάπτυκτες κοινωνίες θεωρούν τον εαυτό τους προικισμένο από την ιστορία και τις ανώτερες δυνάμεις, οι οποίες με κάποιον τρόπο μαγικό θα λύσουν τα προβλήματα. Για όλα φταίει κάποιος άλλος (ποτέ εμείς) και τελικά η μοίρα (βλέπε ελληνικές ταινίες δεκαετίας '60). Κανείς δεν κάνει την αυτοκριτική του. Τα πράγματα γίνονται κωμικο-τραγικά και παράλογα μέρα με τη μέρα. Με ειλικρίνεια, χιούμορ, αυτοκριτική, χωρίς υπεροψία πρέπει να συνεχίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση. Είναι η μόνη ελπίδα να συνέλθουμε, αν συνέλθουμε… Γιατί είμαστε οι τελευταίοι, πολύ χειρότεροι από τους γονείς μας, οι οποίοι τουλάχιστον είχαν αξίες αλλά και συνείδηση της άγνοιάς τους, κάτι που φάνηκε στην προσπάθειά τους να μας μορφώσουν.

Έτσι, κάποιες ημέρες μετά την ταινία, οπότε καταλάγιασε μέσα μου η πρώτη εντύπωση, μπορώ να πω ότι η αίσθηση που μου άφησε ήταν αισιόδοξη..